De dijkdoorbraak bij Wilnis, waardoor een hele woonwijk overstroomde, is een bijzonder geval. Dit was geen incident als gevolg van slecht weer maar juist het gevolg van een prachtige zomer. Tijdens de hittegolf van 2003 raakte de ringdijk bij Wilnis langs de ringvaart van de polder Groot Mijdrecht zó uitgedroogd, dat het veen was gekrompen en gebarsten.
De veenkades zoals bij Wilnis dateren al uit de tijd van de Grote Ontginning in de Middeleeuwen. Veen bestaat uit plantenresten en is in natte toestand een taai materiaal. Veen is normaal redelijk tegen een beetje uitdroging bestand, en met een Hollands buitje zo nu en dan is er ook niets aan de hand. Tot de kadebreuk bij Wilnis was helemaal niet bekend dat uitdroging van veendijken een serieus gevaar vormt.
Dijkdoorbraak in Wilnis om 2 uur ’s nachts
Om twee uur ’s nachts brak de veenkade over een lengte van 60 meter los van de ondergrond. Het afgebroken stuk kade werd weggeduwd door de druk van het water in de ringvaart. De ringvaart liep leeg en in de straten van Wilnis stond een halve meter water. Ook traden verzakkingen op, waardoor gas-, water- en elektriciteitsleidingen afbraken. Ongeveer 1500 bewoners moesten worden geëvacueerd. Om zes uur ’s ochtends had het waterschap de ringvaart afgedamd en stopte de toevoer van water. De avond ervoor hadden mensen wel gemeld dat ze ‘water hoorden lopen bij de kade’, maar daar is toen niet op gereageerd.
Wilnis: de veenkade is duidelijk opzij geschoven
Waterschappen zijn nu alert op hun veenkades
De waterschappen hebben direct na Wilnis al hun veenkades geïnspecteerd en de zwakke plekken versterkt met klei. Het gaat om duizenden kilometers veenkade in het westen van het land. Ook zijn protocollen opgesteld voor visuele inspecties van de veenkaden. De droogte-inspecties beginnen als het voorjaar of de zomer flink droger is dan normaal. Waternet, de uitvoeringsorganisatie van het hoogheemraadschap van Amstel, Gooi en Vecht, begint de droogte-inspecties bij een neerslagtekort van 150 mm. Verschillende waterschappen zijn langlopende verbeteringsprogramma’s gestart om alle veenkades weer aan de veiligheidsnormen te laten voldoen.
In Nederland zijn de waterschappen verantwoordelijk voor het onderhoud van kades en dijken. Dat is een zeer serieuze inspanningsverplichting maar géén garantie dat er nooit een dijkdoorbraak zal plaatsvinden. De gemeente Ronde Venen, waar Wilnis onder valt, heeft geprobeerd om het hoogheemraadschap Amstel, Gooi en Vecht aansprakelijk te stellen voor de schade. Na een eerste vonnis en een hoger beroep verwees de Hoge Raad de zaak terug naar het gerechtshof. In 2014 vonniste het gerechtshof dat het hoogheemraadschap niet aansprakelijk kon worden gehouden voor de gevolgschade van de kadebreuk bij Wilnis. Deze uitspraak bevestigt opnieuw dat de waterschappen een collectieve inspanning zijn om droge voeten te houden, maar geen verzekering zijn voor de financiële schade.
Lees meer in het boek:
“Niet Bang Voor Water? Wat waterschappen voor je doen.”
